Burgers worden de laatste jaren steeds mobieler en trekken vaker naar het buitenland om er te werken, te huwen, te wonen, te adopteren, enz. Die grensoverschrijdende activiteiten brengen specifieke problemen met zich mee. Om die problemen te verhelpen treedt de FOD actief op, overeenkomstig de wetteksten of internationale teksten.
De voornaamste werkterreinen van de FOD zijn:
Justitiële samenwerking
Bij gerechtelijke procedures met een grensoverschrijdend karakter fungeert de FOD Justitie als cruciale tussenschakel tussen de burger of de Belgische gerechtelijke overheden enerzijds en de buitenlandse overheden of de internationale straftribunalen anderzijds.
Justitiële samenwerking omvat juridische bijstand aan de burger, ondersteuning van de gerechtelijke overheden, optreden in dossiers en de voorbereiding van ministeriële beslissingen. Die samenwerking kan tot stand komen via de FOD Justitie, die als centrale autoriteit in verschillende domeinen handelt:
- in burgerlijke zaken: invordering van onderhoudsgeld, betekening en kennisgeving van gerechtelijke stukken, bewijsverkrijging in het buitenland, rechtsbijstand, enz.
- in strafzaken: uitlevering vanuit of naar een andere Staat of overdracht aan een internationaal straftribunaal, internationale overbrenging van veroordeelde personen, rogatoire opdrachten, bescherming van bedreigde getuigen, enz.
Voogdij van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen
Het aantal minderjarige vreemdelingen dat op het Belgisch grondgebied aankomt zonder begeleiding van een wettelijke vertegenwoordiger (vader, moeder, voogd) neemt voortdurend toe.
Daarom heeft België een bijzondere structuur voor de vertegenwoordiging en bijstand ingevoerd voor minderjarige asielzoekers en voor kinderen die niet voldoen aan de voorwaarden inzake toegang tot en verblijf op het Belgische grondgebied. Het gaat om de dienst Voogdij van de niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. De dienst moet een duurzame oplossing vinden in het belang van de niet-begeleide minderjarige vreemdeling.
Adoptie
De federale centrale autoriteit, opgericht binnen de FOD Justitie, erkent de adopties die tot stand gekomen zijn in het buitenland en registreert ze officieel zodanig dat die adopties hun uitwerking hebben in België.
Internationale kinderontvoeringen
Internationale kinderontvoeringen en problemen bij de uitoefening van het grensoverschrijdend omgangsrecht komen steeds vaker voor.
Het Belgisch federaal aanspreekpunt treedt op om de terugkeer van het wederrechtelijk overgebracht kind te realiseren of om de erkenning of organisatie van een omgangsrecht toegekend in het buitenland mogelijk te maken.