Samenvatting van de conferentie
In het kader van de 25e verjaardag van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van het kind hebben de Belgische overheden, in samenwerking met de Afdeling Kinderrechten van de Raad, een Europese conferentie georganiseerd over het ‘belang van het kind’. De conferentie vond plaats op 9 en 10 december 2014 in het Brusselse Egmontpaleis.
De conferentie, die getuigde van een ware dialoog tussen theorie en praktijk, kadert in de prioriteiten van het Belgische voorzitterschap van het Comité van Ministers van de Raad van Europa onder het thema ‘bevordering en realisatie van mensenrechten’. De bedoeling was duidelijk om het concept van het belang van het kind beter te duiden en dat met het oog op een grotere bewustmaking voor dat recht en dat sterke beginsel, en de inachtneming van iedere staat en iedere volwassene van hun verbintenissen ten aanzien van kinderen.
De doelstellingen van de conferentie waren drieledig:
• een stand van zaken opmaken van het begrip en de toepassing van het belang van het kind in de internationale context en de verschillende nationale contexten;
• de beperkingen en drijfveren identificeren die de beleidsmakers in de praktijk tegenkomen bij de toepassing van het belang van het kind en mogelijke oplossingen schetsen;
• ethische, procedurele en praktische richtlijnen bedenken en ontwikkelen die de mensen in het veld en de beleidsmakers ondersteunen bij het in overweging nemen van het belang van het kind.
De minister van Justitie, Koen Geens, en de minister van Cultuur, Media, Jeugd en Brussel belast met de coördinatie van het Vlaamse kinderrechtenbeleid, Sven Gatz, openden de conferentie.
Er waren twee delen. Het eerste deel stond in het teken van het belang van het kind in het algemeen, het tweede was gericht op het belang van het kind in familiale aangelegenheden.
De conferentie werd geopend met een plenaire vergadering en een rondetafelgesprek die voornamelijk gericht waren op het begrip en de toepassing van het normatieve kader van het belang van het kind. Jorge Cardona Lioréns, professor internationaal recht aan de Universiteit van Valencia en lid van het Comité voor de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties, lichtte zijn standpunt toe over algemene opmerking nr. 14 van het Comité voor de Rechten van het Kind. Daarnaast zette hij de sterke punten en beperkingen uiteen van de definitieve tekst. Ook de punten waarover overeenstemming of onenigheid bestond bij de opmaak ervan kwamen aan bod. Nigel Cantwell, internationaal consultant jeugdbeschermingsbeleid, gaf toelichting over wat volgens hem de meerwaarde is van het concept van het belang van het kind voor de kinderrechten.
Het vervolg van de conferentie bestond uit een tweede plenaire vergadering die bijdroeg aan het begrip en de toepassing van het belang van het kind door de inbreng van andere disciplines (ontwikkelingspsychologie en pedagogie). Die discussie werd voortgezet in vier parallelle workshops. De keuze van de behandelde thema’s gebeurde nauwgezet en zat vol cruciale dimensies met betrekking tot kinderen. In die workshops werd getoetst naar problemen en spanningen bij de praktische implementatie van de algemene en complexe context van het belang van het kind. Zo werd de delicate kwestie van het bestaande verband tussen het belang van het kind en zijn recht om te worden gehoord in detail besproken en kwam de kwestie van de verhouding tussen de belangen van het kind en de belangen van de andere betrokken partijen aan bod. Om het belang van het kind op rechtmatige wijze te bepalen, moeten de beslissingen en acties ten behoeve van kinderen dat belang aantonen en moet de tenuitvoerlegging van die beslissingen worden gewaarborgd.
Het tweede deel, dat handelde over het belang van het kind in familiale aangelegenheden, startte met een plenaire vergadering over de analyse van de specifieke rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Het begrip en de toepassing van het belang van het kind in familiale aangelegenheden werden verder uitgewerkt in vier parallelle workshops. In de eerste workshop kwam de scheiding van de ouders aan bod. Referentiepersoon daarbij was Rachel Birnbaum, onderzoekster bij het departement vroege kinderjaren en sociaal werk van de King’s University College, Western Ontario, Canada.
De tweede workshop over de plaatsing in een instelling en in een opvanggezin kon rekenen op de expertise van Bragi Gudbrandsson, directeur van het Overheidsagentschap ter Bescherming van het Kind in Ijsland. Voor de workshop over kinderen van wie een van de ouders in de gevangenis zit, gaf Astrid Hirschelmann haar deskundige bijdrage. Zij is docent, HDR psychopathologie en criminologie en adjunct-directeur van het Interdisciplinair Centrum voor de analyse van de mens en de sociale processen aan de Universiteit van Rennes.
De vierde workshop tot slot handelde over de zoektocht naar de afstamming. Géraldine Mathieu, docent en onderzoekster bij de Universiteit van Namen en projectleider voor Défense des Enfants International-Belgique fungeerde daarbij als referentiepersoon.
De conferentie eindigde met een plenaire vergadering. Daarin maakten gespecialiseerde rapporteurs een synthese op van de diverse leringen, bijdragen, interventies, verklaringen en standpunten van de actoren en deelnemers aan de conferentie. Bedoeling daarvan was om de voornaamste ethische, procedurele en praktische richtlijnen te detecteren waarop de mensen in het veld en de beleidsmakers zich baseren bij het in overweging nemen van het belang van het kind. Rudy Demotte, minister-president belast met de coördinatie van het regeringsbeleid betreffende de uitvoering van de rechten van het kind, sloot de debatten officieel af.
Het verslag van de conferentie zal de bijdragen bevatten van alle deskundigen die de gesprekken met hun kennis en ervaring hebben verrijkt om het concept van het belang van het kind toegankelijker en duidelijker te maken. Dat verslag zal vervolgens aan het Comité van Ministers van de Raad van Europa worden voorgelegd.
Er werden twee deskundigen per lidstaat van de Raad van Europa aangewezen. Daarnaast werden ook vertegenwoordigers uitgenodigd van Europese en internationale organisaties en van internationale ngo's die actief zijn op het vlak van kinderrechten, zoals respectievelijk FRA, UNHCR, UNICEF en Save the Children, Defense for Children.
Tijdens de tweedaagse waren zo'n tweehonderd personen aanwezig, waaronder Regína Jensdóttir, coördinatrice voor de kinderrechten, Raad van Europa, Margaret Tuite, coördinatrice voor de kinderrechten, Europese Commissie, Valeriu Ghiletchi, Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa, en twee leden van het Comité voor de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties, Olga Khazova en Cardona Lioréns.
