De gevangenis in Haren, die zich in het noorden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bevindt, werd in 2022 in gebruik genomen als grootste gevangenis van het land, met plaats voor 1190 gedetineerden. De moderne gevangenis is een heus dorp dat bestaat uit meerdere gebouwen die elk hun eigen functie hebben. Gedetineerden verblijven in kleine groepen op leefeenheden, krijgen meer autonomie en worden zo goed mogelijk voorbereid op een succesvolle re-integratie in de samenleving.
Gevangenisdorp
De gevangenis van Haren is een heus dorp dat bestaat uit 19 gebouwen, elk met een eigen functie én met een onderlinge wisselwerking. Er zijn gebouwen waar gedetineerden verblijven en gebouwen met gemeenschappelijke faciliteiten, verspreid rond een centraal plein.
Gedetineerden
In de gevangenis van Haren verblijven mannelijke veroordeelde gedetineerden en alle vrouwelijke gedetineerden uit de regio Brussel. Kinderen van vrouwelijke gedetineerden kunnen tot 3 jaar bij hun mama in de gevangenis blijven.
In kleine groepen op leefeenheden
De gebouwen waar gedetineerden verblijven, zijn onderverdeeld in leefeenheden. Gedetineerden leven in kleine groepen van 10 tot 35 personen. De leefeenheden zijn zo ingericht dat ze het groepsleven bevorderen en gedetineerden aanmoedigen om dagelijkse bezigheden uit te voeren vergelijkbaar met die in het normale leven. Moderne cellen geven uit op een gemeenschappelijke leefruimte, te overschouwen vanuit het toezichtslokaal op de passerelle. Op de leefeenheid zijn ook gemeenschappelijke voorzieningen zoals een waslokaal om persoonlijke kledij te wassen en een keuken. Verder zijn er in de verblijfsgebouwen leslokalen, PC-ruimten, fitnessfaciliteiten, wandelplaatsen enz. Hoewel de site meer dan 15 hectaren groot is, staat in Haren kleinschaligheid centraal. Er is gekozen voor kleinere gebouwen en aparte leefeenheden waar gedetineerden in een kleinere groep samenleven. Zo kan op maat van het profiel van de gedetineerde worden gewerkt. Er zijn verschillende verblijfsentiteiten, van open tot meer beveiligde afdelingen. Elke gedetineerde die toekomt, wordt eerst in observatie geplaatst. Op basis daarvan wordt beslist op welke afdeling hij zal verblijven. Voor de meesten zal dat een open afdeling zijn waar het leven in groep centraal staat.
Het ‘stadhuis’ en andere gemeenschappelijke faciliteiten
Naast de gebouwen waar gedetineerden verblijven, zijn er op de site van Haren verschillende gebouwen met gemeenschappelijke voorzieningen. Centraal bevinden zich enerzijds het zogenaamde ‘stadhuis’ waar gedetineerden voor allerlei diensten en activiteiten terecht kunnen en anderzijds het inkomgebouw. Verder zijn er nog gebouwen met werkplaatsen, logistieke diensten, personeelsrefter, lokalen voor administratieve diensten, enz. Detentiebegeleiders en veiligheidsassistenten Haren is ook de eerste gevangenis - detentiehuizen niet meegerekend - waar detentiebegeleiders en veiligheidsassistenten aan de slag gaan. Door meer onderscheid te maken tussen opdrachten gericht op beveiliging dan wel op begeleiding én door die meer te specialiseren, worden gedetineerden zo goed mogelijk voorbereid op hun vrijlating. De detentiebegeleiders begeleiden gedetineerden bij elke stap van hun verblijf en helpen hen om zinvol bezig te zijn. De veiligheidsassistenten leggen zich vooral toe op controle- en bewakingsopdrachten. Elk vanuit hun specifieke rol zorgen ze samen voor een dynamische veiligheid in de gevangenis met een menselijke aanpak.